Historia

Szczegóły

Poprawiono: piątek, 16, maj 2014 12:44

Instytut Matematyki i Kryptologii kontynuuje działalność Katedry Matematyki (1951-1994) oraz Instytutu Matematyki i Badań Operacyjnych (1994-2003), które zajmowały się nauczaniem matematyki wszystkich studentów Wojskowej Akademii Technicznej i badaniami w zakresie matematyki i jej zastosowań w fizyce i technice.

Wojskowa Akademia Techniczna, a w jej składzie Katedra Matematyki, powstała na mocy ustawy Sejmu z 22 marca 1951 roku, choć w rzeczywistości tworzona była przez Grupę Inicjatywną od początku roku 1950 na podstawie rozkazów ministra obrony narodowej. Jej organizatorem i pierwszym komendantem był gen. bryg. inż. Florian Grabczyński. Organizację katedr ogólnoakademickich oraz opracowanie programów wykładów i innych zajęć powierzono wybitnym profesorom przede wszystkim ze środowisk uczelnianych Warszawy i Krakowa. Dzięki ich ofiarnej pracy 1 października 1951 roku rozpoczął się pierwszy rok akademicki w Wojskowej Akademii Technicznej.

Doceniając rolę matematyki w kształceniu inżynierów wojskowych, komendant WAT powierzył organizację Katedry Matematyki Witoldowi Pogorzelskiemu, profesorowi Politechniki Warszawskiej, i Romanowi Leitnerowi, adiunktowi Uniwersytetu Jagiellońskiego. Szefem Katedry został prof. Witold Pogorzelski, a jego zastępcą dr Roman Leitner. Wśród pracowników Katedry znaleźli się doświadczeni dydaktycy: dr Mieczysław Czyżykowski i dr Tadeusz Trajdos-Wróbel, oraz asystenci: inż. Władysław Hudyka, inż. Adam Piskorek i inż. Wojciech Żakowski, którzy swoją wiedzą i zdolnościami zapewnili wysoki poziom i stałe doskonalenie dydaktyki. W latach 1952-1953 dołączyli do nich inż. Zdzisław Domański, abs. mat. I st. Zdzisław Rojek i abs. mat. I st. Barbara Kiełbasińska.

Szef i jego zastępca uważali matematykę za język fizyki, w szczególności mechaniki klasycznej i mechaniki ośrodków ciągłych, elektrotechniki i elektroniki oraz innych pokrewnych dziedzin – ważnych dla nowoczesnej techniki wojskowej.

W połowie lat pięćdziesiątych oprócz głównego nurtu nauczania oraz jego doskonalenia poprzez przygotowywanie skryptów i podręczników rozpoczęły się, pod wpływem działalności naukowej szefa Katedry, badania w dziedzinie równań całkowych i równań różniczkowych cząstkowych oraz ich zastosowań w technice. Zapoczątkowali je właśnie Witold Pogorzelski i Roman Leitner.

W 1957 roku prof. Witold Pogorzelski wrócił na Politechnikę Warszawską, a szefem Katedry został doc. dr Roman Leitner (kierował do 1984 r.). W tym okresie proces dydaktyczny rozszerzono na studia zaoczne magisterskie, inżynierskie i uzupełniające oraz studia dla studentów z Węgier, Wietnamu, Libii, Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Bułgarii. Prowadzono także kursy przygotowawcze dla kandydatów na studia w uczelniach technicznych. Liczba słuchaczy wzrosła kilkakrotnie. Opracowywano skrypty i podręczniki, które cieszyły się uznaniem nie tylko w akademii, lecz również wśród studentów innych uczelni. Ta działalność pracowników katedry i obu instytutów stała się trwałą częścią ich pracy.

Od początku istnienia Katedry Matematyki Roman Leitner kierował organizacją procesu kształcenia na wszystkich jego etapach – od proponowania i układania programów nauczania matematyki do przydziału zajęć i zatrudniania pracowników. Stworzył system doskonalenia pracy dydaktycznej polegający na regularnym szkoleniu nauczycieli akademickich Katedry Matematyki poprzez pokazowe wykłady i ćwiczenia, kursy i seminaria metodyczne, po których odbywały się dyskusje na temat form i metod nauczania matematyki, oraz wizytacje zajęć, również kończące się wymianą poglądów na metodykę nauczania tego przedmiotu. Główną ideą tego systemu było wspólne wypracowywanie najlepszych metod nauczania matematyki i kształcenia studentów poprzez dyskusje, a także poprzez rozpowszechnianie dobrych przykładów pracy dydaktycznej i wzajemne naśladowanie.

Szef Katedry Matematyki był dla młodszych kolegów i współpracowników przykładem – bardzo starannie przygotowywał się do zajęć ze studentami i pięknie wykładał. Wypracowane przez niego rozwiązania organizacyjne i wzorce pracy dydaktycznej nadal są stosowane w Instytucie Matematyki i Kryptologii Wydziału Cybernetyki.

W roku 1954 Państwowa Komisja Kwalifikacyjna w wyniku przeprowadzonego postępowania nadała Romanowi Leitnerowi stopień docenta nauk matematycznych (równoważny wówczas ze stopniem doktora habilitowanego). W latach 1958-1959 na podstawie badań w dziedzinie równań całkowych prof. Witold Pogorzelski wypromował doktorów nauk matematycznych – asystentów: Adama Piskorka i Wojciecha Żakowskiego. Cztery lata później na podstawie rozpraw z dziedziny równań całkowych Adam Piskorek i Wojciech Żakowski otrzymali stopnie doktorów habilitowanych. W Katedrze były kontynuowane badania naukowe dotyczące równań całkowych i różniczkowych cząstkowych, co zaowocowało nadaniem stopnia doktora Zdzisławowi Domańskiemu, Janowi Dmochowskiemu, Kazimierzowi Sierpińskiemu, Jerzemu Gawineckiemu i Lucjanowi Kowalskiemu (wszyscy przygotowali dysertacje pod kierunkiem dr. hab. Adama Piskorka). Prof. dr hab. Adam

Piskorek w latach 1967-1998 pracował na Uniwersytecie Warszawskim, jednocześnie współpracował z Katedrą Matematyki WAT, z którą związany był etatowo w latach 1987-2005. W 1959 roku Katedra Matematyki stała się jednostką organizacyjną utworzonego wówczas Wydziału Chemii i Fizyki Technicznej.

W 1984 roku doc. dr Roman Leitner odszedł na emeryturę, nadal jednak pracował jako wykładowca, był autorem podręczników i dydaktycznych programów komputerowych. Szefem Katedry został dr Kazimierz Sierpiński. Katedra wypełniała przede wszystkim rolę dydaktyczną, ale kontynuowano także badania, głównie w dziedzinie równań różniczkowych cząstkowych, teorii sprężystości i termosprężystości.

W 1991 roku ppłk dr Jerzy Gawinecki otrzymał stopień doktora habilitowanego nauk matematycznych na podstawie rozprawy o zagadnieniach granicznych dla równań nieliniowej termosprężystości.

Innowacją dydaktyczną tamtego okresu było Laboratorium Podstaw Obliczeń Numerycznych przy Katedrze Matematyki Wydziału Chemii i Fizyki Technicznej, które rozpoczęło działalność w roku akademickim 1988/1989. Pracownicy Katedry Matematyki uznali, że część ćwiczeń rachunkowych z matematyki należy zastąpić ćwiczeniami laboratoryjnymi z wykorzystaniem programów uczących, przygotowanych specjalnie do tego celu. W pierwszym roku istnienia Laboratorium zespół pracowników Katedry opracował dwanaście takich programów (za ich opracowanie został uhonorowany w 1996 roku Nagrodą Rektora Wojskowej Akademii Technicznej). Eksperyment dydaktyczny z wykorzystaniem w tej formie komputerów do nauczania elementów matematyki wyższej powiódł się i programy te są stale wykorzystywane. Od 1994 roku Laboratorium działało pod nazwą Laboratorium Matematyki Stosowanej i było jednostką Instytutu Matematyki i Badań Operacyjnych Wydziału Cybernetyki, a w 2007 roku zostało włączone do Laboratorium Informatyki Wydziału Cybernetyki. Kierownikami byli: ppłk mgr inż. Stanisław Zoń (1988-1992), mjr dr Marek Kojdecki (1992-1998) i kpt. mgr inż. Arkadiusz Szymaniec (1998-2007). O roli laboratorium świadczy jego rozwój – od siedmiu komputerów z procesorami 8088 w latach 1988-1989 do 2 sal z 50 komputerami z procesorami 386, 486, 586 w roku 1998.

W 1992 roku szefem Katedry Matematyki został ppłk dr hab. Jerzy Gawinecki (Kazimierz Sierpiński odszedł na emeryturę). W 1994 roku Katedra została połączona z Katedrą Badań Operacyjnych Wydziału Cybernetyki i powstał Instytut Matematyki i Badań Operacyjnych, który w wyniku kolejnej reorganizacji Wojskowej Akademii Technicznej stał się jednym z trzech instytutów tworzących Wydział Cybernetyki. Szefem Instytutu został Jerzy Gawinecki, zastępcą do spraw dydaktycznych – mgr Włodzimierz Nalepa.

Katedra Badań Operacyjnych powstała w roku 1968 (wraz z utworzeniem Wydziału Cybernetyki) z przekształconej Katedry Bojowego Wykorzystania Sprzętu Wojskowego (istniejącej od 1963 roku w składzie Wydziału Elektroradiotechnicznego), która od 1965 roku prowadziła studia o specjalności cybernetyka wojskowa, kierowana przez płk. dr. inż. Piotra Lesisza (w latach 1963-1965), kmdr. prof. dr. hab. inż. Stanisława Piaseckiego (1965-1966) i płk. dr. inż. Mariana Pasternaka (w 1967 r.). Katedrą Badań Operacyjnych kierowali: kmdr prof. dr hab. inż. Stanisław Piasecki (w latach 1967-1976), płk doc. dr hab. inż. Bohdan Korzan (1976-1989) i płk dr hab. inż. Marian Chudy (1989-1994). Jej pracownikami byli m.in. płk prof. dr hab. inż. Andrzej Ameljańczyk i płk doc. dr inż. Henryk Burlaga. Katedra zajmowała się przede wszystkim opracowywaniem i stosowaniem metod badań operacyjnych (z wykorzystaniem teorii optymalizacji i optymalizacji wielokryterialnej, teorii gier, teorii grafów i sieci, statystyki matematycznej) do badań systemów walki, zaopatrywania i transportu. Rozwinięto metody oceny niezawodności.

Instytut Matematyki i Badań Operacyjnych tworzyło pięć zakładów: Kryptologii (kierownik – dr Janusz Szmidt), Analizy Matematycznej (kierownik – kpt. dr Piotr Kacprzyk), Probabilistyki (kierownik – dr Lucjan Kowalski), Matematyki Stosowanej (kierownik – płk dr inż. Józef Rafa) i Badań Operacyjnych (kierownik – mjr dr inż. Ryszard Antkiewicz). Instytut, przede wszystkim z inspiracji nowego szefa, nawiązał kontakty naukowe z ośrodkami naukowymi z zagranicy i utrwalił kontakty z uczelniami krajowymi. W drugiej połowie lat dziewięćdzięsiątych szef Instytutu do realizowanych wcześniej w Katedrze Matematyki badań naukowych dołączył badania w dziedzinie kryptologii, doprowadził do uruchomienia specjalności kryptologia na informatyce i zorganizował Laboratorium Badawcze Kryptologii. W 2003 roku przeprowadzono reorganizację Instytutu. Zakład Badań Operacyjnych został przeniesiony do Instytutu Systemów Informatycznych, a nowo otworzony instytut otrzymał nazwę Instytut Matematyki i Kryptologii. Dyrektorem został dr hab. Jerzy Gawinecki (w 2004 r. otrzymał tytuł profesora nauk matematycznych).

Obecnie Instytut Matematyki i Kryptologii współpracuje z kilkoma ośrodkami w Polsce i za granicą. Jego partnerami są: Instytut Matematyczny Polskiej Akademii Nauk, Instytut Matematyki Politechniki Warszawskiej, Instytut Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Matematyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego, Instytut Matematyki i Geometrii Uniwersytetu w Innsbrucku (Austria), Instytut Matematyki i Obliczeń Uniwersytetu Bundeswehry w Monachium (Niemcy), Instytut Mechaniki i Instytut Nauk Komputerowych Politechniki Izraelskiej (Technion) w Hajfie (Izrael), Instytut Mechaniki Uniwersytetu w Tel Awiwie (Izraelu), Instytut Matematyki Uniwersytetu Nauk Ścisłych w Tokio, Instytut Matematyki Uniwersytetu w Fukuoce (Japonia), Instytut Matematyki Uniwersytetu w Tsukubie (Japonia), Instytut Elektrotechniki we Wrocławiu, Instytut Geologii Uniwersytetu w Walencji (Hiszpania). Częścią tej współpracy są wizyty zaproszonych profesorów, w tym wizyty w Instytucie Matematyki i Kryptologii wybitnych kryptologów z zagranicy.

Od 1994 roku stopnie doktora uzyskało ośmiu pracowników Instytutu. Prof. dr hab. Jerzy Gawinecki wypromował doktorów nauk matematycznych: Piotra Kacprzyka, Beatę Sikorską, Arkadiusza Szymańca i Jarosława Łazukę, oraz doktora nauk technicznych (w zakresie kryptologii – po raz pierwszy w Wojskowej Akademii Technicznej) – Michała Misztala.

Pracownicy Katedry Matematyki, Instytutu Matematyki i Badań Operacyjnych oraz Instytutu Matematyki i Kryptologii w latach 1951-2008

W latach 1951-2008 w jednostkach uczelni zajmujących się matematyką pracowało około 80 osób, co przy około 40-osobowym etacie świadczy o znacznej stabilności personelu. Dla wielu z nich było to jedyne miejsce pracy – od ukończenia studiów do emerytury. Poniższy wykaz obejmuje prawdopodobnie wszystkich (być może bez kilku nazwisk zatrudnionych krótko w latach pięćdziesiątych). Nazwiska ułożone są według lat rozpoczęcia pracy, stopnie i tytuły naukowe i zawodowe odpowiadają najwyższym, jakie osiągnęli (niekoniecznie podczas pracy w Wojskowej Akademii Technicznej). Nazwiska obecnie pracujących podane są jeszcze raz dalej, razem ze strukturą Instytutu Matematyki i Kryptologii.

Przepracowali ok. 20 lat lub więcej: doc. dr Roman Leitner, prof. dr hab. Adam Piskorek, dr Zdzisław Domański, dr Zdzisław Rojek, mgr Władysław Hudyka, mgr Barbara Kiełbasińska, dr Zygmunt Nalbach, mgr Tadeusz Fuchs, dr Kazimierz Sierpiński, mgr Elga Adamian, mgr Ryszard Cibor (zmarł podczas prowadzenia zajęć ze studentami), mgr Kazimierz Panas, dr Jan Brzeziński, dr Tadeusz Mańk, mgr Janusz Zacharski, mgr Zofia Pietraszek, mgr Danuta Kędzierska, mgr Stanisław Pawlak, mgr Włodzimierz Nalepa, dr Czesław Matyszczyk, dr Józef Orzechowski, dr inż. Lesław Gajda, prof. dr hab. Jerzy Gawinecki, dr Lucjan Kowalski, mgr Wojciech Matuszewski, dr inż. Alina Jóźwikowska, dr inż. Tomasz Zieliński, dr Ewa Łakoma, dr Marek Kojdecki, dr inż. Józef Rafa, mgr Robert Kozarzewski, mgr Iwona Brzozowska, mgr Jarosław Jędrzejewski, dr Arkadiusz Szymaniec, dr Piotr Kacprzyk, dr hab. Henryk Adamczyk, dr Janusz Szmidt, prof. dr hab. Wojciech Zajączkowski, dr hab. Józef Kołakowski, dr Bohdan Wieprzkowicz, dr Matylda Jakubowska, dr Genowefa Dorau, dr Krystyna Jaworska, dr Roman Słysz, dr inż. Henryk Burlaga, dr Bohdan Cygan i dr Jerzy Pusz.

Kilka lub kilkanaście lat (najczęściej ok. 10) przepracowali: prof. dr hab. Witold Pogorzelski, prof. dr inż. Tadeusz Trajdos-Wróbel, doc. dr Mieczysław Czyżykowski, prof. dr hab. Wojciech Żakowski, mgr Jan Zawadzki, mgr Aleksander Więsik, mgr inż. Stanisław Zoń, mgr Zenon Kosowski, dr Bogdan Osłowski, dr Lidia Waśko, dr Bogumiła Knap, dr Jan Rempała, gen. dyw. prof. dr hab. inż. Andrzej Ameljańczyk (był pracownikiem Zakładu Badań Operacyjnych, ale pełnił wówczas funkcję komendanta-rektora WAT), dr hab. inż. Ryszard Antkiewicz, dr inż. Ryszard Mizera, dr inż. Zygmunt Kaszubowski, dr inż. Arkadiusz Manikowski, dr inż. Zbigniew Tarapata, dr Krzysztof Jasiński, dr inż. Andrzej Paszkiewicz, dr hab. Ewa Zadrzyńska-Piętka, dr Jarosław Łazuka, dr inż. Michał Misztal, mgr inż. Tomasz Kijko, mgr inż. Krzysztof Mańk oraz dr inż. Piotr Bora. 5 lat lub mniej przepracowali: dr Roman Hampel, dr Krystyna Lipińska-Bieńkowska, dr Jan Dmochowski, mgr Józef Makowski, doc. dr Wacław Leksiński, mgr Wacław Karpiński, mgr Eugeniusz Pelzner, mgr Tadeusz Kącki, mgr J. Roman, mgr Józef Zioło, mgr Edward Lipski, dr Ryszard Łazarski, mgr Jerzy Janicki, mgr Janusz Chmaj, mgr Katarzyna Perz, mgr Zbigniew Łowicki, mgr Hanna Paplińska, dr Jan Spaliński, dr hab. Jerzy Urbanowicz, dr Zbigniew Dudek, dr hab. Irena Pawłow-Niezgódka, mgr Adam Kubica, mgr Tomasz Marciniak.

Pracownicy techniczni i administracyjni: Bogdan Miszczak, Grażyna Biernacka (pracują w Instytucie 20 lat), dr Leszek Brzeźny, chor. mgr inż. Paweł Fiodorów, Paweł Sołtysiak, chor. Paweł Andrzejewski i Zdzisław Pietura (przepracowali około 10 lat).

Obecnie w Instytucie Matematyki i Kryptologii jest zatrudnionych 38 osób, w tym 5 pracowników administracyjnych i technicznych. Większość z nich pracuje w Instytucie od wielu lat.

Instytut Matematyki i Kryptologii (stan na 1 lipca 2008 r.):

• prof. dr hab. Jerzy Gawinecki – dyrektor, profesor zwyczajny;
• dr Piotr Kacprzyk – zastępca dyrektora, adiunkt;
• dr Leszek Brzeźny – specjalista ds. administracyjnych;
• Grażyna Biernacka – samodzielny referent ds. administracyjnych;
• Bogdan Miszczak – starszy mistrz (majster).

Zakład Analizy Matematycznej i Matematyki Stosowanej:

• dr Marek Kojdecki – kierownik, adiunkt;
• prof. dr hab. inż. Karol Jach – profesor zwyczajny;
• dr hab. Józef Kołakowski – profesor nadzwyczajny;
• dr hab. Irena Pawłow-Niezgódka – profesor nadzwyczajny;
• dr inż. Józef Rafa – adiunkt;
• dr Bohdan Wieprzkowicz – starszy wykładowca;
• dr inż. Henryk Burlaga – starszy wykładowca;
• dr Krystyna Jaworska – starszy wykładowca;
• mgr Stanisław Pawlak – starszy wykładowca;
• mgr Robert Kozarzewski – wykładowca;
• mgr Adam Kubica – asystent.

Zakład Probabilistyki:

• dr Lucjan Kowalski – kierownik, starszy wykładowca;
• prof. dr hab. Wojciech Zajączkowski – profesor zwyczajny;
• dr hab. Henryk Adamczyk – profesor nadzwyczajny;
• dr Ewa Łakoma – adiunkt;
• dr Matylda Jakubowska – starszy wykładowca;
• mgr Janusz Zacharski – starszy wykładowca;
• mgr Włodzimierz Nalepa – starszy wykładowca;
• mgr Iwona Brzozowska – wykładowca;
• mgr Tomasz Marciniak – starszy wykładowca.

Zakład Podstaw Kryptografii i Kryptoanaliz:

• dr Janusz Szmidt – kierownik, starszy wykładowca;
• prof. dr hab. Jerzy Gawinecki – profesor zwyczajny;
• dr Piotr Kacprzyk – adiunkt;
• dr Arkadiusz Szymaniec – adiunkt;
• dr Bohdan Cygan – starszy wykładowca;
• dr Zbigniew Dudek – starszy wykładowca;
• mgr Wojciech Matuszewski – starszy wykładowca;
• mgr Jarosław Jędrzejewski – starszy wykładowca;

Laboratorium Badawcze Kryptologii:

• dr inż. Piotr Bora – kierownik, adiunkt;
• ppłk. dr inż. Jarosław Łazuka – asystent;
• mjr dr inż. Michał Misztal – asystent;
• mjr mgr inż. Krzysztof Mańk – asystent;
• kpt. mgr inż. Tomasz Kijko – asystent;
• chor. mgr inż. Paweł Fiodorów – kierownik kancelarii kryptograficznej;
• Paweł Sołtysiak – starszy referent techniczny, zastępca kierownika kancelarii.

Działaność badawcza

Pracownicy Instytutu prowadzą badania z kilku wybranych działów matematyki i jej zastosowań oraz z kryptologii.

Badania z dziedziny analizy matematycznej obejmują równania różniczkowe cząstkowe, przede wszystkim zagadnienia graniczne dla układów równań mechaniki ośrodków ciągłych, szczególnie liniowej i nieliniowej termosprężystości, termolepkosprężystości, termodyfuzji i hydrodynamiki (badania istnienia, jednoznaczności i regularności rozwiązań tych zagadnień, poszukiwanie rozwiązań podstawowych i określanie ich właściwości) oraz zagadnienia odwrotne fizyki matematycznej (badanie ich właściwości i metod rozwiązywania). Przedmiotem badań są także modele matematyczne ośrodków ciągłych i ich oddziaływań z polami sprzężonymi oraz oparte na nich komputerowe symulacje zjawisk fizycznych – w ciekłych kryształach i kryształach oraz w układach technicznych, w tym zjawiska rozchodzenia się fal mechanicznych, elektromagnetycznych i cieplnych w takich ośrodkach oraz zagadnienia wytrzymałości materiałów i konstrukcji inżynierskich.

Badania z kryptologii dotyczą głównie systemów kryptograficznych opartych na problemach trudnych obliczeniowo i ich kryptoanalizy (w tym zastosowania krzywych eliptycznych do konstrukcji szyfrów). Przedmiotem badań są w szczególności algorytmy: generacji ciągów liczb pseudolosowych, oceny losowości takich ciągów, szyfrowania blokowego i strumieniowego oraz badania bezpieczeństwa szyfrów blokowych i strumieniowych. Badania obejmują także projektowanie i charakteryzację kryptograficznych programowalnych struktur logicznych. Badania te prowadzone są przede wszystkim w Laboratorium Badawczym Kryptologii, którego organizacja jest najważniejszym przedsięwzięciem Instytutu od czasu jego powstania.

Laboratorium posiada unikatową aparaturę do badań sprzętowych i programowych urządzeń i algorytmów kryptograficznych i umożliwia implementacje i testowanie algorytmów kryptograficznych i metod kryptoanalizy. Laboratorium posiada wszystkie certyfikaty bezpieczeństwa niezbędne do prowadzenia prac i badań kryptologicznych z zachowaniem poufności informacji, a także akredytowane procedury badawcze.

Badania z dziedziny probabilistyki obejmują stochastyczne równania różniczkowe oraz zastosowania statystyki matematycznej.

Badania w zakresie dydaktyki matematyki dotyczą metod nauczania matematyki, szczególnie probabilistyki i statystyki, na różnych poziomach – od szkoły podstawowej do wyższej uczelni.

Prace badawcze w zakresie badań operacyjnych obejmowały konstrukcję, analizę i zastosowanie modeli matematycznych do badania i planowania sieci transmisji danych, operacji logistycznych i działań bojowych. Modele te były tworzone za pomocą pojęć i metod statystyki matematycznej, teorii optymalizacji i optymalizacji wielokryterialnej oraz teorii grafów i sieci. Badania te (w latach 1994-2003) były kontynuacją prac prowadzonych poprzednio w Katedrze Badań Operacyjnych i kontynuowane są w Instytucie Systemów Informatycznych.

Badania prowadzone przez Instytut Matematyki i Kryptologii jako działalność statutowa są od 1994 roku regularnie dofinansowywane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (i jego odpowiedniki) w ramach 2-letnich programów badawczych (ostatnio nt. „Zastosowanie metod matematycznych w kryptologii, informatyce i fizyce”). Instytut uzyskał także fundusze na projekty badawcze, które zainicjował i kierował prof. dr hab. Jerzy Gawinecki: „Badanie i implementacja systemów kryptograficznych opartych na problemach trudnych obliczeniowo” (w latach 1996-1999), „Badanie i projektowanie algorytmów kryptograficznych” (2000-2002), „Metody badania i konstruowania bezpiecznych algorytmów kryptograficznych wraz z ich implementacją i realizacją sprzętową” (2003-2006) oraz „Metoda wyznaczenia wymaganej liczby tekstów jawnych i szyfrogramów do przeprowadzenia skutecznej kryptoanalizy różnicowej wybranych szyfrów blokowych” (2007-2008).

Wyniki badań publikowane są w czasopismach naukowych o zasięgu krajowym i międzynarodowym, a także są prezentowane podczas międzynarodowych i krajowych konferencji naukowych. Część z nich jest publikowana (w językach polskim i angielskim) w „Biuletynie Wojskowej Akademii Technicznej”.

Regularnie odbywają się seminaria instytutowe poświęcone zagadnieniom analizy matematycznej i zastosowań matematyki oraz zagadnieniom kryptologii. Ponadto pracownicy Instytutu uczestniczą w seminariach w innych uczelniach w Warszawie i poza nią.

Osiągnięciem organizacyjnym i naukowym Instytutu Matematyki i Kryptologii były międzynarodowe konferencje naukowe, których przewodniczącym był prof. dr hab. Jerzy Gawinecki: Europejska Konferencja Kryptologiczna EUROCRYPT 2003 (4-8 maja 2003 r. w Warszawie z udziałem około 300 kryptologów z całego świata) oraz dwie jednodniowe międzynarodowe konferencje w Wojskowej Akademii Technicznej z udziałem wybitnych zagranicznych i polskich kryptologów z okazji 100. rocznicy urodzin Mariana Rejewskiego (29 września 2005 r.) i z okazji 75-lecia złamania szyfru „Enigmy” (10 grudnia 2007 r.). Ponadto Instytut współorganizował dwie międzynarodowe szkoły kryptologiczne w Krakowie (w 2005 i 2007). Profesor Jerzy Gawinecki od kilku lat jest członkiem Komitetu Organizacyjnego dorocznej Konferencji Zastosowań Matematyki i organizatorem sesji kryptologicznych.

Instytut Matematyki i Kryptologii jest jednostką prowadzącą Centrum Doskonałości Kryptologii, utworzone decyzją ministra nauki i informatyzacji z 10 października 2004 roku. Jego celem jest prowadzenie prac naukowo-badawczych dotyczących kryptoanalizy (liniowej i różnicowej), metod ataków na protokoły kryptograficzne, projektowania algorytmów kryptograficznych, możliwości implementacyjnych algorytmów kryptograficznych, analizy generatorów w szyfrach strumieniowych, metod konstrukcji protokołów kryptograficznych. Centrum uczestniczy w realizacji projektu ECRYPT (Network of Excellence) w zakresie kryptologii, w ramach VI Programu Ramowego Unii Europejskiej, w latach 2004-2008, które obejmuje współpracę w zakresie kryptografii i kryptoanalizy, doradztwo eksperckie dotyczące kryptologii oraz sporządzanie ekspertyz i prowadzenie badań w dziedzinie algorytmów i urządzeń kryptograficznych. Profesor Jerzy Gawinecki jest przewodniczącym Rady Kryptologii przy Instytucie Matematycznym Polskiej Akademii Nauk, która koordynuje polskie badania kryptologiczne.

Zadaniem dydaktycznym realizowanym przez Instytut jest nauczanie matematyki wyższej wszystkich studentów Wojskowej Akademii Technicznej. Podstawowy kurs matematyki, prowadzony w ramach przedmiotów o nazwie matematyka lub innych, jest prowadzony przez dwa lub trzy semestry na studiach pierwszego stopnia (inżynierskich) i najczęściej jeden semestr na studiach drugiego stopnia (magisterskich) i obejmuje podstawy analizy matematycznej z elementami algebry i geometrii, podstawy probabilistyki i uzupełniające wiadomości z wybranych działów analizy lub statystyki matematycznej. Pracownicy Wydziału prowadzą także wykłady z różnych działów matematyki i jej zastosowań jako specjalne kursy na studiach trzeciego stopnia (doktoranckich) oraz dla pracowników i doktorantów w ramach Wszechnicy Wojskowej Akademii Technicznej.

Instytut kształci studentów specjalności kryptologia na kierunku informatyka i dla nich organizuje zajęcia z przedmiotów profilujących (elementy teorii liczb, wstęp do kryptologii, wstęp do teorii krzywych eliptycznych, systemy kryptograficzne). Pracownicy Instytutu przygotowują tematy prac dyplomowych dla studentów tej pecjalności i sprawują nadzór merytoryczny nad ich realizacją.

W nauczaniu matematyki wyższej wykorzystywane są komputery. Część ćwiczeń rachunkowych odbywa się w laboratorium komputerowym, gdzie studenci opanowują wybrane zagadnienia logiki, algebry, statystyki matematycznej i analizy numerycznej, korzystając z przygotowanych przez nauczycieli akademickich Instytutu programów uczących i arkuszy kalkulacyjnych oraz modułów do programów Excell lub Matlab.

Pracownicy Instytutu są autorami kilkudziesięciu monografii, podręczników i skryptów z matematyki dla studentów uczelni technicznych, wykorzystywanych w nauczaniu matematyki wyższej w Wojskowej Akademii Technicznej i innych uczelniach.

Życiorysy profesorów zatrudnionych w Instytucie Matematyki i Kryptologii

Prof. dr hab. Jerzy Gawinecki (ur. w 1952) pracuje w Katedrze Matematyki od ukończenia w 1977 roku studiów na Wydziale Chemii i Fizyki Technicznej Wojskowej Akademii Technicznej (kierunek – fizyka techniczna). W latach 1992-1994 był szefem Katedry Matematyki, w latach 1994-2003 pełnił funkcję szefa Instytutu Matematyki i Badań Operacyjnych, a od 2003 roku jest dyrektorem Instytutu Matematyki i Kryptologii. Był inicjatorem powołania i twórcą Zakładu Kryptologii i Laboratorium Badawczego Kryptologii oraz zorganizował specjalność kryptologia na kierunku informatyka. W roku 2004 otrzymał tytuł naukowy profesora zwyczajnego. Zainicjował współpracę naukową Instytut z ośrodkami krajowymi i zagranicznymi. Jest autorem około 70 prac naukowych w zakresie równań różniczkowych cząstkowych i termosprężystości, 7 skryptów i 3 podręczników akademickich, a także współautorem monografii pt. Zastosowanie ciał skończonych i krzywych eliptycznych w kryptografii. Wielokrotnie odwiedzał zagraniczne uczelnie jako wizytujący profesor, gdzie wygłaszał wykłady. Pod jego kierownikiem powstało kilkanaście prac magisterskich i 5 rozpraw doktorskich.

Prof. dr hab. Witold Pogorzelski (1895-1963) pracę naukową i dydaktyczną rozpoczął w 1915 roku. W 1922 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1938 – profesora zwyczajnego Politechniki Warszawskiej. Po wojnie pracował na politechnikach Łódzkiej i Warszawskiej, w Wojskowej Akademii Technicznej (w latach 1951-1957) jako kierownik Katedry Matematyki oraz w Instytucie Matematycznym Polskiej Akademii Nauk jako kierownik Działu Równań Całkowych. Jest autorem około 90 prac naukowych z fizyki matematycznej i analizy (głównie równań całkowych i równań różniczkowych). Napisał kilka wielotomowych pod-ręczników dla studentów oraz monografię pt. Równania całkowe, która została przetłumaczona na języki obce. Był promotorem 18 rozpraw doktorskich. Doc. dr Roman Leitner (1914-2008) rozpoczął pracę naukową i dydaktyczną a Uniwersytecie Jagiellońskim w latach 1937-1939. Po wojnie był wykładowcą i współorganizatorem (od 1951 r.), a później szefem (w latach 1957-1984, tj. do przejścia na emeryturę) Katedry Matematyki Wojskowej Akademii Technicznej. Jest autorem kilkunastu prac naukowych z zakresu analizy matematycznej oraz kilkudziesięciu podręczników, skryptów i zbiorów zadań, w tym Zarysu matematyki wyższej dla studiów technicznych.

Prof. dr hab. Adam Piskorek (ur. 1928) w latach 1951-1967 i ponownie w latach 1987-2003 pracował w Katedrze Matematyki Wojskowej Akademii Technicznej, a następnie na Wydziale Fizyki i na Wydziale Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskim (od 1984 jako profesor w Instytucie Matematyki Stosowanej i Mechaniki). Jest autorem około 50 prac z dziedziny równań całkowych, równań różniczkowych cząstkowych i mechaniki, a także kilku skryptów i podręczników o przekształceniach całkowych i o równaniach całkowych. Monografia pt. Równania całkowe doczekała się kilku wydań. Wielokrotnie odwiedzał zagraniczne uczelnie jako wizytujący profesor i wygłaszał w nich wykłady. Był kierownikiem 120 prac magisterskich i promotorem 15 rozpraw doktorskich.

Prof. dr hab. inż. Wojciech Żakowski (1929-1993) był specjalistą w zakresie analizy matematycznej oraz zastosowań matematyki w elektronice i informatyce. W latach 1951-1963 pracował w Wojskowej Akademii Technicznej, gdzie był zastępcą szefa Katedry Matematyki oraz szefem Katedry Elektrotechniki, na Politechnice Warszawskiej zaś kierował Katedrą Matematyki Wydziału Elektroniki. W latach 1975-1981 był dziekanem Wydziału Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej. Jest autorem kilkudziesięciu prac naukowych i kilkunastu podręczników matematyki dla studentów elektroniki.

Prof. dr hab. Wojciech Zajączkowski (ur. w 1945) w latach 1969-1989 pracował w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki PAN, a od roku 1989 pracuje w Instytucie Matematycznym PAN. W latach 1989-1995 pracował jednocześnie w Instytucie Zastosowań Matematyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego. W Instytucie Matematyki i Kryptologii pracuje od 1996 roku. Jest autorem ponad 90 artykułów naukowych poświęconych teorii równań różniczkowych cząstkowych i matematycznym podstawom mechaniki ośrodków ciągłych i monografii poświęconej matematycznym zagadnieniom mechaniki ośrodków ciągłych i jej równań różniczkowych. Wielokrotnie odwiedzał zagraniczne uczelnie jako wizytujący profesor, gdzie wygłaszał wykłady. Wypromował 4 doktorów.

Prof. nadzwyczajny dr hab. Henryk Adamczyk (ur. w 1932) w latach 1956-1997 pracował w Instytucie Matematyki Politechniki Warszawskiej (również jego wieloletni dyrektor) i na Politechnice Warszawskiej. Od 1997 roku pracuje w Instytucie Matematyki i Kryptologii WAT na stanowisku profesora nadzwyczajnego. Jest autorem ponad 30 artykułów naukowych z dziedziny statystyki matematycznej i jej zastosowań. Pod jego kierunkiem powstały 3 rozprawy doktorskie i ponad 60 prac magisterskich.

Prof. nadzwyczajny dr hab. Józef Henryk Kołakowski (ur. w 1938) w latach 1963-2003 pracował w Instytucie Matematyki Uniwersytetu Warszawskiego (od 1994 na stanowisku profesora UW). Od 1993 roku pracuje w Instytucie Matematyki i Kryptologii WAT. Podstawową dziedziną jego zainteresowań jest teoria równań różniczkowych cząstkowych, której poświęcił 18 prac naukowych.

Prof. nadzwyczajny dr hab. inż Irena Pawłow-Niezgódka (ur. w 1950) pracuje w Instytucie Badań Systemowych Polskiej Akademii Nauk, a od 2005 roku także w Instytucie Matematyki i Kryptologii WAT. Opublikowała ponad 30 artykułów z zakresu teorii przemian fazowych w materiałach, materiałów z pamięcią kształtu oraz termodyfuzji. Była promotorem jednej rozprawy doktorskiej.

Jerzy Gawinecki
Marek Kojdecki